Pronađena izgubljena ljudska loza u Sahari

Jedno od najznačajnijih otkrića u savremenoj arheogenetici dolazi iz srca Sahare, sa lokaliteta Takarkori u današnjoj južnoj Libiji, gde su istraživači pronašli ostatke dve mumificirane žene stare oko 7.000 godina. Ove mumije, očuvane u specifičnim klimatskim uslovima kamenog skloništa, predstavljaju najstarije do sada poznate genetske uzorke iz regiona poznatog kao „Zelena Sahara“ – perioda kada je današnja pustinja bila prekrivena travom, jezerima i bogatim ekosistemima pogodnim za ljudski život.

Genetska analiza i ključni nalazi

Genetsku analizu sproveo je tim sa Instituta Maks Plank za evolucionu antropologiju iz Lajpciga. Korišćenjem najsavremenijih metoda sekvenciranja drevne DNK, naučnici su došli do otkrića koja bi mogla značajno promeniti razumevanje migracionih i kulturnih procesa na afričkom kontinentu tokom holocena, perioda nakon poslednjeg ledenog doba.

Rezultati analize pokazali su da su žene iz Takarkorija pripadale ljudskoj zajednici koja je bila genetski gotovo potpuno odvojena od drugih poznatih afričkih populacija. Oko 93% njihove DNK pripada specifičnoj, do sada nedokumentovanoj severnoafričkoj lozi, dok preostalih 7% pokazuje sličnosti sa natufijskim kulturama sa prostora Bliskog istoka. Ovo ukazuje na ograničen, ali ipak moguć kontakt između tih oblasti – verovatno kroz kulturnu razmenu, a ne kroz masovne migracije stanovništva.

Veze sa neandertalcima i ograničeni kontakti

Jedan od izuzetno značajnih nalaza jeste podatak da su ove osobe posedovale manji procenat neandertalske DNK u odnosu na savremene stanovnike Evrope i Azije, ali veći nego što je uobičajeno kod današnjih stanovnika podsaharske Afrike. Ovaj podatak dodatno potvrđuje da je izolacija ove zajednice bila dugotrajna i specifična, ali da je do nekog stepena genetske razmene ipak dolazilo.

Arheološki kontekst i značaj stočarstva

Pored genetskih podataka, lokalitet Takarkori pruža i arheološke dokaze o ranom prisustvu stočarstva i polunomadskog načina života, uključujući ostatke domaćih životinja i tragove korišćenja mlečnih proizvoda. Ipak, uprkos ovim inovacijama, genetska izolovanost ukazuje na to da širenje stočarstva nije bilo rezultat velikih migracija, već se najverovatnije odvijalo kulturnim putem, kroz kontakt između susednih zajednica koje su razmenjivale znanja i tehnologije.

Nove perspektive u proučavanju afričke praistorije

Do sada je u nauci preovladavala pretpostavka da je Sahara, naročito tokom svojih zelenih faza, predstavljala koridor kojim su se kretali ljudi, ideje i tehnologije između severne i podsaharske Afrike. Otkriće iz Takarkorija, međutim, dovodi u pitanje tu sliku, pokazujući da je Sahara u nekim periodima bila mesto dugotrajne izolacije, u kojem su se formirale lokalne zajednice sa sopstvenim kulturnim i biološkim razvojem.

Ovakva otkrića doprinose potpunijem razumevanju raznolikosti ljudskog prisustva u Africi tokom prethodnih milenijuma i pokazuju da putevi razvoja nisu uvek pratili obrasce brze migracije ili velikih društvenih promena, već su često bili oblikovani dugim prisustvom na istim prostorima i specifičnim lokalnim uslovima.

Istraživanje naučnika iz Instituta Maks Plank otvara nova pitanja i pravce u proučavanju afričke praistorije. Sahara, koju danas doživljavamo kao pustinjski pejzaž bez života, nekada je bila složen prostor bogat ljudskom prisutnošću, čija se istorija tek sada otkriva.

Izvori

1. Institut Maks Plank za evolucionu antropologiju: First ancient genomes from the Green Sahara deciphered
   
2. El País: Two mummies reveal a human lineage lived in isolation in the Green Sahara